1 Khoa họcTin tứcChủ nhật, 28/8/2022, 11:16 (GMT+7) Hài cốt phụ nữ gần 900 năm chôn trong xuồng gỗ

Địa điểm khai quật hài cốt ở Patagonia. Ảnh: Pérez et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0

Theo nghiên cứu xuất bản trên tạp chí PLOS ONE hôm 24/8, hài cốt được phát hiện tại khu chôn cất Newen Antug của người Mapuche, nằm trên dãy núi Chapelco ở Patagonia của Argentina, có thể là ví dụ sớm nhất về việc mai táng người chết bằng xuồng ở Nam Mỹ.

Bộ xương 890 năm tuổi được xác định thuộc về một phụ nữ trẻ qua đời ở độ tuổi 17 - 25, nhưng nguyên nhân gây ra cái chết vẫn chưa rõ ràng. Cô ấy được chôn cùng với một bộ sưu tập hiện vật, trong đó có một bình gốm và gần chục vỏ động vật thân mềm nước ngọt. Trên mặt và cánh tay dường như được tô màu đỏ.

Chiếc xuồng gỗ - còn gọi là wampo - được làm từ thân cây tuyết tùng Chile và được khoét bằng lửa. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy gần 600 mảnh gỗ cháy thành than tại địa điểm khai quật.

Mô phỏng người phụ nữ được chôn cất trong xuồng gỗ cùng với hiện vật. Ảnh: Pérez et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0

Sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ trên xương, các nhà nghiên cứu cho biết người phụ nữ đã chết vào khoảng năm 1142, gợi ý rằng cô ấy có thể là một thành viên của nền văn minh Mapuche - nhóm người da đỏ đông đảo nhất ở Nam Mỹ.

Điều này bác bỏ ý kiến cho rằng việc chôn cất người bằng xuồng chỉ diễn ra sau thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha và tái khẳng định chúng đã được thực hiện trên khắp Nam Mỹ từ thời kỳ tiền Tây Ban Nha.

Không chỉ ở Nam Mỹ, tập tục chôn cất bằng xuồng hoặc thuyền đã được thực hiện trong suốt lịch sử bởi nhiều nền văn hóa, đặc biệt là người Viking ở bán đảo Scandinavia, những người thường xuyên đi biển và nổi tiếng với việc mai táng các chiến binh và thủ lĩnh của họ trên những chiếc thuyền dài truyền thống.

Hầu hết các ví dụ về việc chôn cất bằng thuyền được tìm thấy trong các nền văn hóa gắn bó sâu sắc với cuộc sống đi biển của họ, nhưng điều đó không đúng với khám phá mới nhất ở Newen Antug.

Mô phỏng cách người Mapuche tạo ra xuồng gỗ từ thân cây tuyết tùng. Ảnh: Pérez et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0

Thay vào đó, các nhà nghiên cứu cho rằng chiếc xuồng có vai trò ẩn dụ hơn, hoạt động như một vật biểu tượng để giúp người đã khuất du hành sang thế giới bên kia. Hiện vật được tìm thấy bên trong chiếc xuồng có thể là đồ dâng lên một nhân vật thần thoại - người lái xuồng - trong chuyến đi nguy hiểm đó.

"Nhân vật này đưa các linh hồn vượt qua thử thách. Công lao của ông được trả bằng llangka, loại đá màu xanh lam được cho là có giá trị lớn. Câu chuyện về chuyến đi tới thế giới bên kia được truyền miệng bởi người Mapuche, mô tả những linh hồn phiêu du trên những con sông ngầm dưới lòng đất", các tác giả nghiên cứu viết.

Đoàn Dương (The Live Science/IFL Science)

• Khai quật lăng mộ cổ chứa hài cốt quý tộc
•