Các điểm mới của Nghị định 24 và các quy định để giải quyết khúc mắc về đấu thầu trong lĩnh vực y tế

Giải quyết đồng bộ, thống nhất những vướng mắc trong đấu thầu y tế

Đây là điểm mới, đáng chú ý trong Nghị định số 24/2024/NĐ-CP ngày 27-2-2024 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu vừa được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà thay mặt Thủ tướng Chính phủ ký ban hành.

Theo đó, Nghị định 24/2024/NĐ-CP (Nghị định 24) đã cụ thể hóa các quy định đã được Luật giao Chính phủ quy định chi tiết như xây dựng cơ chế lựa chọn nhà thầu phù hợp để thúc đẩy doanh nghiệp trong nước phát triển, tạo việc làm cho nhóm lao động yếu thế, khuyến khích hoạt động mua sắm các sản phẩm đổi mới sáng tạo, mua sắm xanh nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, Nghị định 24 đã quy định chi tiết về trình tự, thủ tục lựa chọn nhà thầu trên cơ sở tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, giao quyền cho chủ đầu tư; cắt giảm thời gian và chi phí tổ chức lựa chọn nhà thầu; tiếp tục tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin – đấu thầu qua mạng để nâng cao tính công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế.

Trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Nghị định 24, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì 3 cuộc họp với lãnh đạo các bộ KH&ĐT, Y tế, Tài chính, Tư pháp và một số bộ, ngành liên quan; đại diện một số bệnh viện trung ương, sở y tế địa phương, bệnh viện tư nhân, chuyên gia… để lắng nghe phản ánh, kiến nghị, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn triển khai mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế; chỉ đạo cơ quan soạn thảo Nghị định 24 tiếp thu tối đa để giải quyết căn cơ, tạo thuận lợi nhất có thể cho các bệnh viện, cơ sở y tế (cả công, tư) trong đấu thầu mua sắm thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị y tế...

Qua đó, Nghị định 24 đã có nhiều quy định giải quyết tối đa các bất cập trong đấu thầu mà các bệnh viện phản ánh, theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong Chỉ thị số 27/CT-TTg ngày 27-10-2023 tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp cải cách và nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công phục vụ người dân, doanh nghiệp. Theo đó, các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh quyết liệt hơn nữa trong cải cách, nâng cao hiệu quả cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đi đôi với tăng cường phân cấp, ủy quyền trong giải quyết thủ tục hành chính.

Khắc phục tình trạng thiếu thuốc đấu thầu tập trung

Đáng chú ý, Nghị định 24 đã quy định rõ các gói thầu được chỉ định thầu trong trường hợp cấp bách, cấp cứu người bệnh, phục vụ phòng, chống dịch bệnh nhằm bảo đảm các bệnh viện có thể mua ngay được thuốc để phục vụ công tác mà không phải thực hiện thủ tục đấu thầu tốn nhiều thời gian.

Liên quan đến đấu thầu thuốc tập trung, để khắc phục tình trạng trước đây chỉ có 1 nhà thầu trúng thầu cung cấp thuốc với số lượng lớn, phạm vi giao hàng rộng dẫn đến một số trường hợp nhà thầu không đủ khả năng thực hiện hợp đồng, Nghị định 24 đã bổ sung quy định cho phép lựa chọn nhiều hơn 1 nhà thầu trúng thầu để nếu nhà thầu xếp hạng thứ nhất không còn khả năng cung cấp, chủ đầu tư được ký ngay hợp đồng với nhà thầu xếp hạng tiếp theo. Chủ đầu tư được mời thầu theo cách cho phép các nhà thầu được chào số lượng theo khả năng cung cấp của mình mà không nhất thiết phải chào theo đúng số lượng thuốc nêu trong hồ sơ mời thầu.

Đối với trường hợp thuốc thuộc danh mục mua sắm tập trung nhưng chưa tổ chức đấu thầu hoặc đã đấu thầu nhưng chưa lựa chọn được nhà thầu hoặc thỏa thuận khung đã ký trước đó hết hiệu lực, bệnh viện được mua sắm theo thông báo của đơn vị được giao nhiệm vụ mua sắm tập trung để đáp ứng nhu cầu sử dụng trong thời gian tối đa 12 tháng và được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán theo đúng giá hợp đồng.

Ngoài ra, trường hợp nhà thầu đã trúng thầu (bao gồm cả trúng thầu gói thầu đấu thầu tập trung) nhưng trong quá trình thực hiện hợp đồng không thể tiếp tục cung cấp thuốc thì bệnh viện được phép chỉ định thầu cho nhà thầu khác thực hiện phần công việc còn lại của gói thầu mà không giới hạn hạn mức chỉ định thầu.

Quy định như nêu trên sẽ tạo sự chủ động, linh hoạt cho các bệnh viện trong việc mua thuốc phục vụ công tác khám, chữa bệnh; cơ bản khắc phục được tình trạng thiếu thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia, cấp địa phương.

Được chọn báo giá cao nhất để làm giá gói thầu

Về xác định giá gói thầu, Nghị định 24 quy định việc thu thập báo giá là một trong 7 căn cứ để xác định giá gói thầu. Riêng lĩnh vực y tế, trường hợp có nhiều hơn 1 báo giá thì chủ đầu tư được lựa chọn báo giá cao nhất phù hợp với khả năng tài chính và yêu cầu chuyên môn làm giá gói thầu; đối với các lĩnh vực khác thì chỉ được lấy giá trị trung bình của các báo giá làm giá gói thầu.

Quy định như nêu trên góp phần giúp cho bệnh viện lựa chọn được hàng hóa có chất lượng tốt, phù hợp với nhu cầu chuyên môn và khả năng tài chính của mình.

Để bảo đảm phù hợp với đặc thù mua sắm tại các cơ sở khám chữa bệnh, đặc biệt là các cơ sở ở vùng sâu, vùng xa, có ít nhân sự, Nghị định 24 cũng quy định trường hợp chủ đầu tư không có nhân sự đáp ứng yêu cầu hoặc không lựa chọn được nhà thầu tư vấn để làm tổ chuyên gia, tổ thẩm định thì có quyền huy động, giao việc cho các nhân sự là các bác sĩ, dược sĩ, cán bộ quản lý hoặc mời các cán bộ thuộc sở y tế, Bộ Y tế và các chuyên gia trong lĩnh vực y tế tham gia tổ chuyên gia, tổ thẩm định để thực hiện hoạt động mua sắm.

Bên cạnh đó, Nghị định 24 quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc ban hành các mẫu hồ sơ lựa chọn nhà thầu đối với thuốc; hướng dẫn về nguyên tắc, tiêu chí, tổng hợp nhu cầu để lập danh mục thuốc mua sắm tập trung; thời hạn tổng hợp danh mục, thời gian ban hành danh mục; thời gian dự kiến tổ chức lựa chọn nhà thầu, thời gian dự kiến công khai thông tin về thỏa thuận khung, hợp đồng trong mua sắm tập trung.

Quy định nêu trên nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch, thống nhất trong đấu thầu thuốc nói chung và ban hành danh mục, thời gian đấu thầu tập trung, các thông tin về thỏa thuận khung, hợp đồng trong mua sắm tập trung đối với mua sắm tập trung để các bệnh viện làm cơ sở chủ động triển khai đấu thầu đối với thuốc không thuộc danh mục mua sắm tập trung và kịp thời ký hợp đồng với nhà thầu trúng thầu thông qua đấu thầu tập trung.

Luật Đấu thầu năm 2023 cũng quy định cụ thể các trường hợp giám đốc bệnh viện được tự quyết định mua sắm mà không nhất thiết phải tổ chức đấu thầu; cho phép hồ sơ mời thầu được nêu xuất xứ hàng hóa để lựa chọn hàng hóa có chất lượng tốt; áp dụng tùy chọn mua thêm để có thể mua thêm ngay được hàng hóa mà không phải tổ chức đấu thầu; được đàm phán giá, mua sắm tập trung với thuốc hiếm, thuốc cần mua với số lượng ít (như thuốc chữa ngộ độc, rắn độc cắn...) và nhiều nội dung mới khác.

Nghị định 24 được Chính phủ ban hành và có hiệu kể từ ngày 27-2-2024, đúng vào dịp kỷ niệm 69 năm Ngày Thầy thuốc Việt Nam thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ đối với ngành y tế và quyết tâm không để thiếu thuốc, vật tư y tế đã tạo cơ sở pháp lý đồng bộ. Từ đó, các cơ sở khám, chữa bệnh tự tin, chủ động thực hiện hoạt động mua sắm thuốc, vật tư, thiết bị y tế; đặc biệt là bảo đảm đủ thuốc, vật tư, hóa chất, thiết bị y tế phục vụ tốt hơn công tác khám bệnh, chữa bệnh vì mục tiêu bảo vệ tính mạng và chăm sóc tốt sức khỏe cho nhân dân.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng chỉ đạo Bộ KH&ĐT phối hợp với Bộ Y tế và cơ quan liên quan khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về tăng cường năng lực triển khai Luật Đấu thầu năm 2023, Nghị định 24 để tổ chức đấu thầu mua sắm thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế tại các cơ sở tế công lập trên cả nước kịp thời đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh phục vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân./.