Châu Phi chao đảo vì bệnh đậu mùa khỉ

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Phi (Africa CDC) thông báo, 34 quốc gia khu vực châu Phi đang ghi nhận các ca mắc đậu mùa khỉ hoặc những trường hợp có nguy cơ cao.

Cộng hòa Dân chủ Congo đang phải hứng chịu đợt bùng phát đậu mùa khỉ nghiêm trọng, với hơn 14.000 ca được báo cáo và 511 ca tử vong kể từ đầu năm 2024. Các đợt bùng phát dịch bệnh ở Congo không phải là điều bất thường nhưng con số năm nay đã bằng tổng số của cả năm 2023 và bao gồm các ca bệnh ở những tỉnh trước đây không bị ảnh hưởng.

Nhân viên y tế lấy mẫu của một trường hợp nghi mắc đậu mùa khỉ ở Congo. Ảnh: Reuters

Trong khi đó, Burundi, Kenya, Rwanda và Uganda, những quốc gia láng giềng với Congo chưa từng lưu hành bệnh trước đây, cũng đã ghi nhận các ca mắc.

Clade Ib, biến chủng phụ của biến chủng Clade I có nguồn gốc từ Congo, xuất hiện ở phía Đông quốc gia này và tại Kenya, Rwanda và Uganda. Các nhà khoa học tin rằng biến chủng phụ Clade Ib đóng vai trò trong sự lây lan.

Clade I trước đây thường lây lan qua những người ăn thịt thú rừng bị nhiễm bệnh, trong khi Clade Ib lây từ người sang người. Theo Tiến sĩ Rosamund Lewis, Trưởng nhóm kỹ thuật của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về bệnh đậu mùa khỉ, biến chủng phụ Clade Ib đang lây truyền dễ dàng hơn.

Trong khi đó, các dạng khác của vi rút đậu mùa khỉ vẫn đang lưu hành. Congo và Trung Phi ghi nhận các trường hợp mắc biến chủng phụ Clade Ia. Biến chủng Clade II có nguồn gốc từ Tây Phi đã được báo cáo ở Cameroon, Bờ Biển Ngà, Liberia, Nigeria và Nam Phi. Sự gia tăng này diễn ra trong bối cảnh mức độ bất ổn cao ở khu vực và cuộc khủng hoảng khí hậu.

Nhận định tình hình đáng báo động, tiến sĩ Jean Kaseya, người đứng đầu Africa CDC, có kế hoạch tuyên bố dịch bệnh là “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng” vào tuần tới. Động thái này sẽ cho phép các quốc gia khu vực phối hợp tốt hơn trong nỗ lực ứng phó và chia sẻ thông tin.

Africa CDC cho biết, cơ quan này có thể cung cấp 200.000 liều vắc xin, thấp hơn nhiều so với mốc 10 triệu liều cần thiết. Các kế hoạch tiêm chủng vẫn đang được xem xét nhưng sẽ bao gồm việc truy vết, tiêm phòng cho những người tiếp xúc với trường hợp mắc bệnh và các nhóm nguy cơ cao.

WHO đã kích hoạt danh sách sử dụng khẩn cấp đối với hai loại vắc xin, cho phép các tổ chức như Liên minh toàn cầu về vắc xin và tiêm chủng (GAVI) hay Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc mua và phân phối.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đang cân nhắc việc tuyên bố đợt bùng phát đậu mùa khỉ ở châu Phi là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế. Trước đây, cơ quan quản lý y tế thế giới từng đưa ra động thái này đối với đại dịch toàn cầu Covid-19 và đợt bùng phát đậu mùa khỉ lần đầu tiên ở châu Âu năm 2022.