Hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, đẩy nhanh tiến độ khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh

Đại tá Giang Công Báu, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm hành động bom mìn quốc gia Việt Nam.

- Thưa đồng chí, việc khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh được Đảng, Nhà nước ta xác định là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách và lâu dài, nhằm bảo vệ an toàn cho nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhiệm vụ này đã được VNMAC thực hiện ra sao trong 10 năm qua?

- Hiện cả nước có trên 7 triệu người khuyết tật, trong đó có hàng vạn người là nạn nhân bom mìn và bị phơi nhiễm chất độc hoá học da cam, dioxine. Từ năm 1975 đến nay, bom mìn tồn sót đã làm hơn 40 nghìn người bị chết, 60 nghìn người bị thương.

Ngày 21-4-2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định ban hành Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh (gọi tắt là Chương trình 504). Để triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Chương trình này, ngày 4-3-2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 319/QĐ-TTg thành lập Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC). Trải qua 10 năm xây dựng và phát triển, VNMAC đã không ngừng khắc phục khó khăn, nỗ lực vươn lên thực hiện tốt vai trò của Cơ quan điều phối quốc gia về hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh tại Việt Nam, góp phần vào thành công chung của Chương trình 504 giai đoạn 2010-2020.

Hằng năm, VNMAC đã phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, các tổ chức chính trị - xã hội, các Hội, Quỹ, UBND các tỉnh triển khai chuỗi sự kiện tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức phòng tránh tai nạn bom mìn cho nhân dân tại các địa phương, hỗ trợ tặng nhiều suất quà sinh kế cho các nạn nhân bom mìn tái hòa nhập cộng đồng và phát triển sinh kế bền vững.

Trong 10 năm đi vào hoạt động, VNMAC đã được Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Quốc phòng tặng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Đảng bộ VNMAC luôn đạt tiêu chuẩn trong sạch, vững mạnh và nhiều tập thể, cán bộ, nhân viên được tặng thưởng các phần thưởng cao quý của Nhà nước, Bộ Quốc phòng và Binh chủng Công binh...

- Thời gian qua, nhiều dự án đã được thực hiện hiệu quả nhằm khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh. Đồng chí có thể chia sẻ cụ thể hơn về nội dung này?

- Được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ và sự phối hợp chặt chẽ của UBND các tỉnh, thành phố, VNMAC đã tham mưu Bộ Quốc phòng thực hiện thành công dự án “Điều tra, khảo sát lập bản đồ ô nhiễm bom mìn, vật nổ trên phạm vi toàn quốc” tại 63/63 tỉnh, thành phố. Kết quả của dự án đã cung cấp thông tin về những khu vực hiện còn nghi ngờ bị ô nhiễm bom mìn và các tác động đối với kinh tế - xã hội, từ đó giúp cho các bộ, ngành, địa phương có cơ sở hoạch định chiến lược và định hướng ưu tiên sử dụng các nguồn lực để phát triển kinh tế, xã hội đạt hiệu quả cao nhất.

Cùng với đó, chúng tôi điều phối một số dự án lớn, góp phần cùng với các lực lượng cả nước triển khai trong giai đoạn 2010-2023 khảo sát và rà phá bom mìn vật nổ được hơn 500.000 ha. Tổng giá trị khảo sát, rà phá 12.614 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trong nước là 10.417 tỷ đồng, ngân sách viện trợ không hoàn lại trực tiếp của nước ngoài 2.197 tỷ đồng (tương đương 95,5 triệu USD).

Hoạt động rà phá bom mìn luôn được chú trọng triển khai.

- Đâu là những dự án nổi bật, được triển khai đạt hiệu quả cao, thưa đồng chí?

- Có thể kể đến một số dự án tiêu biểu về viện trợ không hoàn lại của chính phủ các nước. Đơn cử như Nhật Bản tài trợ 2 dự án rà phá bom mìn tại Quảng Trị và Hà Tĩnh, kết quả đã khảo sát, rà phá được 3.240 ha, với ngân sách hơn 5,5 triệu USD. Hay như Hàn Quốc tài trợ dự án “Việt Nam - Hàn Quốc hợp tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh” với tổng kinh phí 33 triệu USD, trong đó vốn viện trợ không hoàn lại là 20 triệu USD. Với dự án này, chúng tôi đã triển khai tại hai tỉnh Quảng Bình và Bình Định dành cho các hoạt động nâng cao năng lực cho VNMAC, xây dựng cơ sở dữ liệu, triển khai các hoạt động giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn với 4 chương trình và 292 sự kiện. Đã có hơn 6.000 người khuyết tật, nạn nhân bom mìn nhận được nhận các hình thức hỗ trợ khác nhau như kiểm tra sức khỏe, phục hồi chức năng, đào tạo nghề, hỗ trợ sinh kế và đặc biệt là đã tổ chức khảo sát kỹ thuật, rà phá bom mìn được hơn 16.800 ha.

Chúng tôi cũng đã đào tạo được đội ngũ nòng cốt về công tác xã hội cấp cao với nạn nhân bom mìn là 75.585 người. Cùng với đó, nhiều dự án nâng cao năng lực đã được các tổ chức phi chính phủ nước ngoài của Hoa Kỳ, Na Uy, Anh, Đức, Australia tài trợ và hỗ trợ kỹ thuật.

- Đồng chí có thể chia sẻ một số nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới?

- Thời gian tới, VNMAC sẽ tiếp tục tham mưu Bộ Quốc phòng trình Chính phủ, Quốc hội việc xây dựng Pháp lệnh Khắc phục hậu quả bom mìn. Bên cạnh đó, công tác tổ chức tổng kết Chương trình 504 và đề xuất Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn giai đoạn mới sẽ được tập trung thực hiện.

Cùng với việc đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu phát triển, nhất là xây dựng các quy trình, quy chuẩn, hợp tác quốc tế trong khảo sát và rà phá bom mìn, chúng tôi sẽ tiến hành hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, từ đó góp phần đẩy nhanh tiến độ khắc phục hậu quả bom mìn. Một nhiệm vụ quan trọng nữa, đó là triển khai thành công dự án: “Hành động mìn vì Làng Hòa Bình Việt Nam - Hàn Quốc” tại 3 tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi, Bình Định do Chính phủ Hàn Quốc viện trợ và các dự án khác do chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ tài trợ…