Loạt ca viêm hoại tử nặng xương vùng sọ mặt-viêm xoang trên bệnh nhân từng nhiễm Covid-19

Mới đây, Bệnh viện Chợ Rẫy tổ chức buổi chia sẻ thông tin nhằm khuyến cáo về loạt ca viêm hoại tử nặng xương vùng sọ mặt-viêm xoang trên bệnh nhân từng bị nhiễm Covid-19.

Theo Tiến sĩ, bác sĩ (TS,BS) Trần Anh Bích, Phó khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Chợ Rẫy, trong 2 tháng vừa qua, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận nhiều ca bệnh cốt tủy viêm xương sọ mặt, có biến chứng viêm các xoang, áp xe xương thái dương hay áp xe ngoài màng cứng vùng trán do nấm hoặc vi trùng.

Riêng tại khoa Tai Mũi Họng của bệnh viện cũng tiếp nhận một số bệnh nhân đến khám vì viêm xoang. Những bệnh nhân này đã được điều trị bằng biện pháp phẫu thuật tại các bệnh viện khác hoặc chưa phẫu thuật kèm theo các triệu chứng như đau đầu vùng trán hay thái dương, đau nhức âm ỉ vùng mặt, gần đây có sưng phồng đau nhức vùng mi mắt hoặc vùng trước trán. Một điểm chung là các bệnh nhân này đều có các triệu chứng bắt đầu là đau dữ dội trong thời gian bị Covid-19, kéo dài cho đến hiện nay mà không hề có các triệu chứng hay ghi nhận tiền căn viêm xoang, viêm tai hay đau răng trước đó.

Đến giờ, chị A.T.L (43 tuổi), ngụ thành phố Hồ Chí Minh vẫn không nghĩ mình có thể tỉnh dậy sau ca phẫu thuật. Là 1 trong 3 bệnh nhân may mắn được xuất viện, chị L. chia sẻ, chị mắc Covid-19 hồi tháng 11/2021. Khi mắc bệnh khoảng 3 ngày, chị đau răng, sưng mặt, sau đó vào bệnh viện điều trị nha khoa, răng bớt đau nhưng mặt vẫn còn sưng. Bác sĩ giới thiệu sang chuyên khoa Tai Mũi Họng phẫu thuật viêm xoang rồi tiếp tục điều trị áp xe hàm nhưng vẫn không khỏi. Kết quả chụp CT ghi nhận xương bị hoại tử nên bệnh nhân được giới thiệu chuyển sang Bệnh viện Chợ Rẫy phẫu thuật.

"Ban đầu cứ nghĩ bệnh đơn giản, đến lúc bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy giải thích mới biết bệnh lạ và hiếm gặp. Trước khi mổ, bác sĩ còn khuyên về sắp xếp chuyện gia đình vì bệnh này mới quá, bác sĩ cố gắng cứu nhưng không biết sống chết thế nào, may mà sau phẫu thuật, tôi đã tỉnh lại”, chị A.T.L cho biết.

TS,BS Nguyễn Ngọc Khang, Phó khoa Ngoại Thần kinh, Bệnh viện Chợ Rẫy, thông tin, do bệnh còn mới nên khi nhập viện các bác sĩ chưa chẩn đoán được. Tuy nhiên, sau khi bệnh nhân xuất viện về quay lại khám thì bệnh nặng hơn, nhận thấy sự bất thường nên ê-kip điều trị quyết định xin ý kiến Ban Giám đốc hội chẩn nhiều chuyên khoa, tiến hành nhiều lần để lựa chọn giải pháp tốt nhất cho bệnh nhân.

"Cũng có nhiều vấn đề trăn trở đặt ra khi lựa chọn phương án điều trị cho bệnh nhân. Như nếu xương sọ mổ cắt hết đi thì tạo lại xương sọ hay để một thời gian rồi mới tạo sọ cho bệnh nhân? Lấy xương sọ trước thì lấy cái gì đỡ não cho bệnh nhân? Nhưng nếu để lại thì tình trạng viêm màng não sẽ làm bệnh nhân tử vong!”, TS,BS Nguyễn Ngọc Khang cho biết.

Sau những băn khoăn bước đầu, ê-kip đã quyết định thống nhất lựa chọn phương pháp can thiệp an toàn nhất cho bệnh nhân. Sau can thiệp, tình trạng viêm không còn tái diễn sau khi bệnh nhân được lấy ổ viêm và tiếp tục sử dụng kháng sinh để điều trị.

PGS,TS Trần Minh Trường, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Phẫu thuật đầu, cổ thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đặc điểm chung của các bệnh nhân là trong giai đoạn nhiễm Covid-19 bị đau ở vùng đầu, mắt, răng. Bệnh tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm, được chẩn đoán viêm xoang. Bệnh có biểu hiện lâm sàng như mắt sưng, viêm mí mắt, sưng vùng sọ trán, hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái dẫn đến khó nhai. Kết quả phim chụp cho thấy hoại tử nặng hốc mũi lan nhiều nền sọ.

"Có nhiều bệnh nhân nhìn răng và xương sọ bên ngoài rất đẹp nhưng nội soi vào bên trong thấy các xương bị chết từ trong tủy xương, xuất hiện nhiều ổ viêm nấm trong tủy nên theo lâm sàng, bác sĩ nghĩ nhiều đến khả năng tắc mạch máu nuôi sau nhiễm Covid-19, nhất là thể Delta”, PGS,TS Trần Minh Trường cho biết.

PGS,TS Trần Minh Trường cho biết thêm, trước đây, bệnh cốt tủy viêm xương (osteomyelitis) sọ mặt là một tình trạng bệnh lý nặng rất hiếm gặp nhưng từ tháng 5/2021 đến tháng 5/2022, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 bài báo cáo, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, nhiều nước châu Á và một số nước châu Âu, Mỹ. Hầu hết bệnh nhân có bệnh nền, đái tháo đường, đều từng mắc Covid-19 ở thời điểm biến chủng Delta bùng phát. Điều này giải thích tình trạng tăng vọt của số ca bệnh nói trên.

TS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết, đến nay vẫn chưa thể khẳng định bệnh này có liên quan đến Covid-19 hay không. Nguyên nhân của tình trạng hủy xương thường do tắc mạch, giảm máu nuôi dẫn đến hoại tử hoặc có thể do các yếu tố bên ngoài như vi sinh vật tấn công làm viêm nhiễm xương. Trong 3 bệnh nhân này, 2 trường hợp có nấm sợi tơ trong mô xương sọ bị viêm, tương tự các bài báo cáo quốc tế.

Bình thường, môi trường chung quanh có nhiều loại vi sinh vật, khi cơ thể suy giảm miễn dịch như mắc bệnh đái tháo đường, sẽ dễ bị tấn công. Trước đây, người đái tháo đường rất hiếm bị cốt tủy viêm xương nhưng sau khi Covid-19 xuất hiện, thế giới ghi nhận nhiều ca.

"Điều này có thể do cơ thể người mắc Covid-19 bị rối loạn miễn dịch kéo dài, cộng với bệnh lý nền sẵn có, dẫn đến nấm phát triển nhiều hơn trong cơ thể, gây viêm nhiễm", TS Lê Quốc Hùng phân tích. Trong 11 trường hợp, có 5 bệnh nhân mắc đái tháo đường. Các bệnh nhân sau phẫu thuật đều được dùng kháng sinh, kháng nấm khoảng 6 tháng để đánh giá tình hình.

TS Lê Quốc Hùng cho rằng, chưa rõ bệnh có thường gặp gần đây không, nhưng rất có thể bệnh nhân vào các cơ sở y tế, sau đó tử vong với các chẩn đoán như áp xe não, viêm màng não mủ... Đây chỉ là những lý do tử vong thuộc "phần ngọn của vấn đề", còn gốc rễ sâu xa cần các bác sĩ phải nhận ra bất thường, chú tâm tìm hiểu và phối hợp điều trị sớm.

Do có nhiều triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh khác, các bác sĩ khuyến cáo người bệnh sau khi mắc Covid-19 khoảng 6 đến 8 tháng nếu có đau đầu, viêm xoang, cần được chụp CT sọ não để kiểm tra.