Sáng kiến tìm ca nhiễm HIV mới trong nhóm MSM tại Bình Dương

Tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM tăng mạnh

Bác sĩ chuyên khoa 1 Vương Thế Linh, Trưởng Khoa HIV, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Bình Dương cho biết, Bình Dương là tỉnh có tới 70-80% trường hợp nhiễm HIV là công nhân.

Tính đến tháng 2/2023, toàn tỉnh Bình Dương đang quản lý 3.008 người nghiện ma tuý (trong đó người nghiện ngoài xã hội là 1.894; trại giam, nhà tạm giữ là 470 người; cơ sở cai nghiện là 644 người), phần lớn người nghiện ma tuý trong độ tuổi thanh niên.

Số ca nhiễm mới tăng nhanh tại Bình Dương trong những năm gần đây chủ yếu do tỉnh có nhiều khu công nghiệp, biến động dân cư lớn. Nếu như trước đây, số ca nhiễm HIV được phát hiện qua ma túy, mại dâm, thì nay, chủ yếu qua đường tình dục, tập trung lớn trong nhóm nam quan hệ đồng giới (MSM).

“Toàn tỉnh hiện có khoảng 15 nghìn người trong nhóm MSM, chiếm 54,6% trong đó là độ tuổi từ 20 đến 29, độ tuổi 15-19 chiếm 10%; trên 30 tuổi chiếm 35,4%. Trước đây, tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm này chỉ khoảng 1-2% thì nay đã tăng khoảng 10%. Nếu như năm 2014, tỷ lệ lây nhiễm qua tình dục đồng giới chỉ khoảng 6,2% thì con số này tăng mạnh vào năm 2021 với 80% số ca phát hiện. Chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, tỉnh cũng đã ghi 67,3% số ca nhiễm HIV là nhóm MSM”, bác sĩ Linh cho hay.

Bác sĩ Vương Thế Linh.

Truyền thông nhóm nhỏ, bám sát cộng đồng MSM

Để ứng phó với tỷ lệ lây nhiễm HIV mới gia tăng nhanh, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) tỉnh Bình Dương đã có nhiều hoạt động triển khai. Với sự hỗ trợ của dự án EPIC, trong hơn 10 năm qua, Bình Dương là một trong những tỉnh nhận hỗ trợ kinh phí cao nhất trong triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS.

Bác sĩ Vương Thế Linh cho biết, 6 tháng qua, CDC tỉnh đã triển khai được 25 buổi truyền thông nhóm nhỏ tại khu trọ công nhân, các khu công nghiệp. Mỗi buổi truyền thông kéo dài khoảng 90 phút với nhóm 20-30 người, lồng ghép các kiến thức chuẩn về phòng, chống HIV, cung cấp sinh phẩm xét nghiệm cho công nhân.

CDC tỉnh cũng tổ chức buổi nói chuyện với cán bộ chủ chốt của khu công nghiệp để họ nhận thấy tầm quan trọng của việc phòng, chống HIV tại chính công ty mình để triển khai. Những đơn vị này sẽ đồng hành với CDC trong cung cấp các dịch vụ về điều trị điều trị dự phòng Prep, điều trị ARV.

“Các hoạt động đáp ứng y tế công cộng tại Bình Dương được cung cấp gần như toàn diện, bảo đảm bí mật tuyệt đối cho người sử dụng dịch vụ. Các dịch vụ gì của dự án EPIC có thì Bình Dương triển khai hết, như tìm ca, tư vấn xét nghiệm HIV tại các cơ sở y tế; triển khai nhóm hỗ trợ kỹ thuật tuyến tỉnh về PNS/SNS; cấp phát sinh phẩm tự xét nghiệm HIV qua các kênh: VCT/OPC, trang web, nhà thuốc...

Hiện Bình Dương đang có 8 phòng khám, và dự kiến có thêm 2 phòng khám nữa đi vào hoạt động từ tháng 8 tới đây. Song song đó, CDC triển khai điều trị cho 2 trại giam trực thuộc Bộ Công an, với số lượng phạm nhân lớn, có tỷ lệ nhiễm HIV cao”, bác sĩ Linh cho biết.

Các khu công nghiệp quan tâm chăm sóc sức khỏe công nhân, tư vấn về phòng, chống HIV/AIDS.

Để có được những thành tựu này, CDC Bình Dương đã duy trì hoạt động giao ban để đánh giá từng phòng khám, xử lý số liệu rất sát sao. Từ những con số, CDC tỉnh sẽ nhận ra các vấn đề cần phải hỗ trợ các phòng khám trong tìm ca mới, kết nối điều trị dự phòng.

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bình Dương hiện đang là tỉnh đóng góp cho tỷ lệ phát hiện ca nhiễm mới hàng năm rất cao trong dự án EPIC. Tính từ tháng 10/2022 đến tháng 3/2023, Bình Dương đóng góp 40% số ca HIV mới cho toàn dự án EPIC và cung cấp khoảng 10% số ca nhiễm mới cho toàn quốc. Các hoạt động duy trì chăm sóc, điều trị Prep đạt chỉ tiêu Trung ương giao.

Tỉnh có nhiều sáng kiến trong tìm ca (xét nghiệm cho bạn tình bạn chích-PNS, tiếp cận mạng lưới-SNS); luôn duy trì mối liên hệ với khách hàng (kể cả các khách hàng cũ), sẵn sàng mời khách hàng tham gia làm cộng tác viên tìm ca.

Đẩy mạnh truyền thông tạo cầu trên các ứng dụng mạng xã hội Khuyến khích các cộng tác viên tham gia (ứng tiền duy trì gói Blue X, Zalo Business; thanh toán nhanh nhất gói tìm ca,…); hỗ trợ trực tiếp/đưa khách hàng đi xét nghiệm khẳng định và điều trị ARV hoặc PrEP.

Là tỉnh có tới 4 "chợ tình" hoạt động thường xuyên, CDC tỉnh triển khai cử cộng tác viên cập nhật các khu “chợ tình” và lập kế hoạch tiếp cận phù hợp với nhóm khách hàng tại các địa điểm này. Thực hiện cấp phát sinh phẩm tự xét nghiệm chủ yếu theo hình thức “Tự xét nghiệm HIV có hỗ trợ”

Những con số ấn tượng

Trong hơn nửa năm đầu 2023, tỉnh Bình Dương đã đạt được những con số ấn tượng trong phòng, chống HIV với chỉ tiêu điều trị với ca nhiễm mới đang đạt 97,8% (5.224/5.560 ca).

Số ca mới phát hiện đưa vào điều trị ARV đạt 65,5% (557 ca/850 ca). Tỉnh Bình Dương có 98-99% ca điều trị ARV có bảo hiểm y tế. Toàn tỉnh hiện đạt chỉ tiêu điều trị ARV cho 5.025 ca, đạt 111% so với chỉ tiêu là 4.520 ca đặt ra trong năm 2023.

Tỷ lệ đưa đối tượng nguy cơ cao vào điều trị Prep cũng tăng rất cao. Tỷ lệ điều trị Prep lần 1 mới trong hơn 7 tháng đạt 2.193 ca, chiếm tỷ lệ 149,9% so với chỉ tiêu đặt ra là 1.648 ca. Số ca điều trị Prep mới đặt ra chỉ tiêu năm 2023 là 800 ca nhưng đến nay mới qua nửa năm con số này đã lên tới 923 ca, đạt 122%.

Hoạt động truyền thông tại khu công nghiệp.

Theo bác sĩ Vương Linh, tỉnh hiện đang quản lý 59 trẻ nhiễm HIV, sinh ra từ người mẹ bị nhiễm HIV. Trong vài năm trở lại đây, tỷ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con được phát hiện ở Bình Dương bằng 0. Con số biến động 1-2 ca được ghi nhận tại các cơ sở y tế địa phương chủ yếu là các sản phụ đến từ địa phương khác. Các trường hợp này được quản lý, sàng lọc ngay sau sinh với trẻ để phát hiện đưa vào điều trị sớm.

Theo Trưởng Khoa HIV Vương Thế Linh, sự tham gia nhiệt tình của các nhóm đồng đẳng viên, các cộng tác viên, đồng hành với cán bộ y tế giúp cho việc cung cấp dịch vụ tốt hơn, từ tìm đối tượng nguy cơ cao, thuyết phục họ tham gia điều trị.

"Việc làm này không hề dễ dàng vì mọi người ngại kỳ thị, giấu bệnh. CDC tỉnh luôn đặt ra chỉ tiêu cụ thể, có phần thưởng trả theo hiệu suất hoạt động của các phòng khám, khen thưởng kịp thời, khích lệ và sự nhiệt tình của cán bộ y tế, nhóm cộng đồng CBO. Nếu những cán bộ này không nhiệt tình tham gia thì chúng tôi có trả bao nhiêu tiền họ cũng không làm”, bác sĩ Linh bày tỏ.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Linh, vấn đề chính của tỉnh hiện nay là tỷ lệ dân nhập cư cao, các công nhân hay rơi vào tình huống bị gián đoạn bảo hiểm y tế do công ty nợ bảo hiểm nên ảnh hưởng tới việc khám chữa bệnh.

Thực tế hiện nay, ca nhiễm HIV mới hàng năm ngoại tỉnh chiếm tỷ lệ 80%, số ca nhiễm là người ở Bình Dương chỉ 20%. Do đó, để quản lý tốt hơn nữa ca nhiễm HIV, bác sĩ Linh cho rằng, cần phải khống chế bệnh nhân di chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác mà không cung cấp thông tin điều trị.

"Tới đây, chúng tôi sẽ kết hợp với Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh và Đại học Y Dược Thành phố Chí Minh làm một cuộc khảo sát tổng thể xem tỷ lệ nhóm MSM nhiễm HIV chính xác đến đâu để triển khai phương pháp điều trị", bác sĩ Linh cho biết.