Thay đổi thời gian công bố số liệu thống kê

Phù hợp với thông lệ quốc tế

Phóng viên: Xin Tổng cục trưởng cho biết vì sao Tổng cục Thống kê đề xuất Chính phủ thay đổi thời gian phổ biến thông tin thống kê như nội dung Nghị định số 62/2024/NĐ-CP?

Tổng cục trưởng Nguyễn Thị Hương: Có một số lý do để Tổng cục Thống kê đề xuất Chính phủ thay đổi thời gian phổ biến thông tin thống kê.

Thứ nhất, thực hiện theo yêu cầu của Chính phủ, số liệu thống kê phải thống nhất giữa các cơ quan, địa phương và phản ánh tình hình kinh tế-xã hội trọn tháng, quý, năm báo cáo.

Thứ hai, xuất phát từ thực trạng công tác thống kê hiện nay, quy trình thu thập, tổng hợp, biên soạn thông tin thống kê phải được thực hiện sớm để cơ quan thống kê có đủ thời gian tổng hợp, kiểm tra, xác minh thông tin từ cấp huyện, cấp tỉnh đến cấp Trung ương dẫn đến một số hạn chế, bất cập.

Đó là: Thông tin thu thập phản ánh không đầy đủ, đúng thực tế hoạt động của các đơn vị theo tháng hành chính, không phản ánh đúng thuật ngữ số liệu trong tháng, trong quý; số liệu có sự gối đầu từ tháng trước sang tháng sau, quý trước sang quý sau…

Với quy định công bố vào ngày 29 hằng tháng dẫn đến xung đột, dễ gây hiểu nhầm cho người sử dụng thông tin thống kê đối với một số chỉ tiêu thống kê kinh tế tổng hợp do Tổng cục Thống kê công bố và do bộ, ngành có liên quan công bố vì thời điểm công bố, thời kỳ số liệu khác nhau.

Ví dụ: Bộ Tài chính gửi thông tin số liệu ước tính thu, chi ngân sách cho Tổng cục Thống kê phục vụ biên soạn tổng sản phẩm trong nước (GDP) vào ngày 15 tháng cuối quý, trong khi số liệu báo cáo của Bộ Tài chính được tính đến ngày 28 hằng tháng.

Thời gian kiểm tra, rà soát, tính toán, tổng hợp và biên soạn các chỉ tiêu tổng hợp ngắn, gấp đặc biệt là thông tin, dữ liệu hành chính tổng hợp từ báo cáo của các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; thời gian thu thập thông tin tại địa bàn ngắn và có nhiều cuộc điều tra cùng diễn ra nên tạo áp lực lớn đối với cơ quan thống kê.

Để khắc phục những bất cập nêu trên, đồng thời bảo đảm cho việc thu thập, biên soạn thông tin thống kê phản ánh chính xác, đầy đủ, đúng bản chất của một kỳ báo cáo, đặc biệt là kỳ báo cáo tháng, cần thiết phải thay đổi lịch công bố, phổ biến thông tin thống kê.

Phóng viên: Việc thay đổi thời gian phổ biến thông tin thống kê theo quy định mới có phù hợp với thông lệ quốc tế không, thưa Tổng cục trưởng?

Tổng cục trưởng Nguyễn Thị Hương: Để công bố một chỉ tiêu thống kê phải thu thập từ nhiều nguồn: Dữ liệu hành chính, báo cáo thống kê, điều tra thống kê... Các nguồn tin này đều bắt đầu được thu thập từ cơ sở và gửi đến các Cục Thống kê tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Tại thống kê địa phương, số liệu này được kiểm tra, tổng hợp sau đó gửi lên các đơn vị nghiệp vụ chuyên ngành thuộc Tổng cục Thống kê. Sau đó, các số liệu cũng trải qua quá trình được các chuyên gia thống kê tổng hợp, xác minh, phân tích từ Vụ chuyên ngành đến Vụ tổng hợp chung.

Qua mỗi công đoạn đều cần thời gian xử lý, ít nhất từ 1-2 ngày. Đó là chưa kể phải xử lý dữ liệu chiết xuất từ dữ liệu hành chính hay số liệu từ chế độ báo cáo của các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty...

Theo lịch phổ biến thông tin thống kê trước đây, Tổng cục Thống kê phải công bố báo cáo kinh tế-xã hội vào ngày 29 hằng tháng, nghĩa là số liệu thống kê thu thập để xử lý không phải là số trọn vẹn của tháng.

Khi Nghị định số 62/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, các số liệu thống kê được công bố vào ngày 6 của tháng kế tiếp sau tháng báo cáo, lùi thời gian công bố chậm hơn so với hiện nay 6-7 ngày thì Việt Nam vẫn là một trong những nước công bố số liệu sớm nhất trên thế giới.

Tôi có thể dẫn ra đây một vài thí dụ các quốc gia có nền kinh tế tiên tiến, có hệ thống thông tin thống kê hiện đại, có hệ thống pháp luật chặt chẽ và người dân, tổ chức chấp hành nghiêm pháp luật thống kê nhưng thời gian công bố thông tin thống kê trễ hơn ta nhiều.

Thí dụ, lịch công bố chỉ tiêu GDP quý I/2023 của Canada, Pháp, Hàn Quốc sau 2 tháng; của Mỹ, Đức, Singapore sau hơn 1,5 tháng; của Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan sau 1,5 tháng... Tương tự, lịch công bố chỉ tiêu Chỉ số giá tiêu dùng hằng tháng của Mỹ, Pháp sau nửa tháng; của Canada, Nhật, Malaysia sau gần 1 tháng; của Australia sau 1 tháng...

Phản ánh sát hơn tình hình thực tế

Phóng viên:Việc thay đổi thời gian công bố, phổ biến báo cáo kinh tế-xã hội tháng, quý, năm có ưu điểm gì, thưa Tổng cục trưởng?

Tổng cục trưởng Nguyễn Thị Hương: Dưới góc độ nghiệp vụ thống kê, việc quy định thời gian công bố, phổ biến Báo cáo kinh tế-xã hội có một số ưu điểm như thông tin, số liệu thu thập từ đối tượng cung cấp thông tin phản ánh đầy đủ diễn biến sản xuất kinh doanh của một kỳ báo cáo, góp phần tăng tính chính xác của số liệu, phản ánh sát hơn tình hình thực tế.