Chất lượng trái phiếu riêng lẻ nâng lên khi thị trường đi vào quy chuẩn

Thị trường đã qua giai đoạn khó khăn nhất

Trao đổi với phóng viên TBTCVN, ông Trần Lê Minh - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating) cho rằng, nhìn vào quy mô thị trường TPDN đã ổn định, giá trị trái phiếu có rủi ro mất khả năng thanh toán trong năm 2024 được dự báo giảm rõ rệt về giá trị so với năm 2023. Đây là những dấu hiệu rõ ràng cho việc thị trường đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất.

Theo đó, quy mô thị trường TPDN đã có sự ổn định lại từ quý III/2024 tới nay sau giai đoạn suy giảm mạnh từ đầu quý II/2022, hiện tại đang ở mức 1,16 triệu tỷ đồng. Ông Trần Lê Minh cũng lưu ý rằng, trong hai năm liên tiếp 2022 và 2023, quy mô thị trường trái phiếu suy giảm do giá trị phát hành mới nhỏ hơn giá trị đáo hạn và mua lại trước hạn.

Tổng giá trị TPDN được dự báo có rủi ro cao trong năm 2024 là 42 nghìn tỷ đồng, thấp hơn đáng kể nếu so với giá trị TPDN đã mất khả năng thanh toán gốc và lãi riêng trong quý I/2023 là 59 nghìn tỷ đồng và cả năm 2023 là 147 nghìn tỷ đồng. “Thị trường cũng đã thật sự bước vào giai đoạn phát triển mới từ năm 2024 khi các quy định pháp luật đã làm thay đổi đáng kể tính minh bạch của thị trường” - ông Minh nói.

Nguồn: Vietnam Investors Service. Đồ họa tư liệu

Đồng thời, trong 4 tháng đầu năm 2024, tổng giá trị phát hành mới 46,1 nghìn tỷ đồng, tăng 44% so với cùng kỳ năm 2023. Bên cạnh đó, trong 4 tháng đầu năm cũng phát sinh 6 tổ chức không đáp ứng được nghĩa vụ nợ lần đầu, giảm mạnh so với 36 tổ chức trong cùng giai đoạn của năm 2023. “Điểm sáng nữa là tỷ lệ phát hành TPDN ra công chúng đã tăng lên mức 26% tổng giá trị phát hành lũy kế trong năm tính tới hết tháng 4 năm 2024 và là lần đầu đạt tỷ lệ này” - Tổng giám đốc VIS Rating cho biết thêm.

Thị trường TPDN không chỉ có dấu hiệu ấm lên qua các con số mà nhiều chuyên gia cũng cho rằng, chất lượng phát triển của thị trường cũng đã cải thiện đáng kể.

Theo chuyên gia của VIS Rating, có thể đánh giá chất lượng phát triển thị trường TPDN từ 3 góc độ cho hai thị trường sơ cấp và thứ cấp. Đối với thị trường sơ cấp là kỳ hạn trái phiếu và mục đích phát hành, góc độ đối với thị trường thứ cấp là quy mô giao dịch trên thị trường thứ cấp so với quy mô trái phiếu lưu hành trên thị trường. Tuy nhiên, thị trường sơ cấp hiện tại chưa đạt được các mục tiêu mong muốn và cần có thời gian để thay đổi.

Giá trị giao dịch TPDN trên thị trường thứ cấp đã có sự thay đổi đáng kể với giá trị giao dịch bình quân hàng tháng trong năm 2024 đã tăng 147% so với bình quân trong 7 tháng của năm 2023. Bình quân giá trị giao dịch hàng tháng năm 2024 đã đạt mức 9,8% quy mô thị trường so với mức 4% của năm 2023.

Quy định pháp lý chặt chẽ hỗ trợ cho chất lượng thị trường

Từ đầu năm 2024, các quy đinh pháp lý chặt chẽ của Nghị định 65 chính thức có hiệu lực trở lại, sau một thời gian tạm dừng để hỗ trợ thị trường vượt qua giai đoạn khó khăn nhất. Nhiều ý kiến đều đồng thuận, các quy định tại Nghị định 65 sẽ cần thêm thời gian để các tổ chức phát hành và nhà đầu tư làm quen, tuy nhiên đây là yếu tố quan trọng để hỗ trợ cho tính minh bạch, an toàn của thị trường.

Chia sẻ về điều này, Tổng giám đốc VIS Rating Trần Lê Minh đánh giá rất cao các quy định tại Nghị định 65 và việc đưa hệ thống giao dịch TPDN tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) vào hoạt động. Các quy định mới này đã giải quyết được hai điểm yếu của thị trường trong giai đoạn 2018 - 2022 là tính minh bạch thông tin của thị trường và việc bảo vệ quyền lợi của người đầu tư, đặc biệt là người đầu tư cá nhân.

Hiện tại nhà đầu tư đã có thể tìm thấy các thông tin về trái phiếu và tổ chức phát hành được công bố trên trang Cbond của HNX. Đây là một thay đổi lớn so với giai đoạn trước khi các thông tin về TPDN rất tản mát và khó tiếp cận, ngay cả đối với người đầu tư tổ chức.

“Chúng tôi cho rằng, thị trường đang bước vào giai đoạn phát triển mới xuất phát từ nguyên nhân chính là sự thay đổi về tính minh bạch của thị trường sau khi các quy định tại Nghị định 65 được áp dụng toàn bộ. Chẳng hạn như, việc quy định bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm đối với một số trường hợp khi phát hành trái phiếu sẽ cung cấp các thông tin ban đầu về mức độ rủi ro của trái phiếu cho người đầu tư. Qua thời gian khi tập quán sử dụng xếp hạng tín nhiệm được hình thành, sẽ hình thành được đường cong lãi suất liên quan tới mức độ rủi ro của trái phiếu, từ đó sẽ thúc đẩy thị trường phát triển" - ông Minh cho biết.

Bên cạnh đó, các quy định của Nghị định 65 cũng nâng cao các điều kiện cần thiết để phát hành trái phiếu và trách nhiệm của tổ chức phát hành đối với việc sử dụng số tiền thu được, tất cả các điểm này đều sẽ giúp thị trường phát triển ổn định với chất lượng cao hơn.

“Tôi cho rằng việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ không bị ảnh hưởng lớn khi áp dụng các quy định nêu trên, giá trị phát hành trái phiếu có thể sẽ giảm nhẹ trong năm 2024 so với năm 2023, tuy nhiên việc phát hành trái phiếu và thanh toán gốc, lãi sẽ đi vào quy củ hơn” – ông Minh nói.

Ngân hàng sẽ là nhóm phát hành mới lớn nhất thị trường “Trong thời gian tới, các ngân hàng thương mại sẽ tiếp tục là nhóm phát hành trái phiếu mới lớn nhất thị trường và các ngân hàng rất chủ động trong việc minh bạch thông tin và thực hiện xếp hạng tín nhiệm” - ông Trần Lê Minh - Tổng giám đốc VIS Rating.