Kinh tế Trung Quốc ‘vượt rào’ chiếm vị trí dẫn đầu công nghệ toàn cầu, từ ‘đường làng’… đến vũ trụ

Kinh tế Trung Quốc ‘vượt rào’ chiếm vị trí dẫn đầu công nghệ toàn cầu, từ ‘đường làng’… đến vũ trụ. Ảnh: Phương tiện vận chuyển được mệnh danh là phương tiện mặt đất nhanh nhất thế giới. (Nguồn: cnsphoto)

Qua nội dung bài nghiên cứu vừa công bố, lấy tên gọi như trên, Viện Trung Quốc và các nước châu Á hiện đại thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga (ifes-ras.ru) muốn đưa ra dẫn chứng về vị trí hàng đầu công nghệ toàn cầu của Trung Quốc, 'băng băng' vượt qua các rào cản thực hiện tốt các kế hoạch phát triển dài hạn.

Nỗ lực đứng ngang hàng với các cường quốc đổi mới

Trong khuôn khổ của Kế hoạch dài hạn đến năm 2020, Trung Quốc đã nỗ lực đứng ngang hàng với các cường quốc đổi mới trên thế giới. Bất chấp môi trường sóng gió bên ngoài, hầu hết các dự án phát triển quốc gia đều được hoàn thành đúng hạn. Đến thập kỷ thứ 3 của thế kỷ XXI, trên một số lĩnh vực, Trung Quốc đã thực sự đuổi kịp và vượt các nước phát triển. Tuy nhiên, tình trạng tụt hậu về công nghệ trong sản xuất một số ngành quan trọng đối với sự phát triển của Trung Quốc vẫn còn tồn tại.

Đặc biệt, Trung Quốc tạo ra khoảng một nửa nhu cầu cả thế giới về chất bán dẫn - cần thiết cho việc sản xuất các sản phẩm điện, là cơ sở xuất khẩu của nước này. Năng lực của nhà sản xuất chất bán dẫn hàng đầu của Trung Quốc là SMIC hạn chế và không cho phép đáp ứng mọi nhu cầu của thị trường trong nước. Ngoài ra, công ty này còn đang chịu lệnh trừng phạt của Mỹ nên càng bị hạn chế sự phát triển.

Công ty sản xuất bán dẫn Đài Loan (Trung Quốc) TSMC – nhà sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới, ước tính chiếm hơn 1 nửa sản lượng toàn cầu. Công ty này sản xuất nhiều loại sản phẩm, bao gồm cả những sản phẩm phù hợp để sử dụng trong các phát triển tiên tiến. Năm 2020, các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm khoảng 17% doanh số bán hàng của công ty này.

Tuy nhiên, do áp lực từ Bộ Thương mại Mỹ trong nửa cuối năm 2020, TSMC đã tạm dừng cung cấp linh kiện bán dẫn cho hãng viễn thông hàng đầu Trung Quốc Huawei, một trong những đối tác lớn nhất của TSMC. Trong thời gian tới, việc cung cấp hàng cho các công ty Trung Quốc tham gia quá trình phát triển siêu máy tính sẽ bị hạn chế.

Vào tháng 10/2022, quy mô của các hạn chế đã tăng lên: 28 công ty sáng tạo của Trung Quốc rơi vào lệnh trừng phạt của Mỹ. Việc cung cấp vi mạch cho siêu máy tính, hệ thống máy tính thông minh và hệ thống máy tính hiệu năng cao từ Mỹ và các công ty sản xuất chip sử dụng công nghệ của Mỹ bị hạn chế.

Các quốc gia đang cố gắng sử dụng mọi biện pháp để duy trì vị trí dẫn đầu về công nghệ của mình. Đặc biệt, tài liệu về các biện pháp trừng phạt mới đối với ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc cho thấy ý định kiềm chế nước này trong việc thực hiện kế hoạch trở thành cường quốc hàng đầu về hệ thống trí tuệ nhân tạo vào năm 2030.

Đến năm 2020, Trung Quốc đã cố gắng hoàn thành một số bước đột phá đổi mới và tiến gần hơn đến đối thủ cạnh tranh chính là Mỹ.

Tiến bộ đáng kể đã đạt được trong ngành công nghiệp hạt nhân, với 54 tổ máy đang hoạt động tính đến ngày 30/6/2022. Về sản lượng điện tại các nhà máy điện hạt nhân, vào năm 2021, Trung Quốc đã vượt qua Pháp, một trong những cường quốc hạt nhân lớn nhất.

Đối thủ cạnh tranh duy nhất của Trung Quốc trong lĩnh vực này là Mỹ, tính đến cuối năm 2021, có 93 lò phản ứng đang hoạt động. Khoảng cách công nghệ đang được thu hẹp nhanh chóng: vào năm 2020, Trung Quốc đã cho ra đời thành công lò phản ứng hạt nhân loại Hualong và dự kiến sẽ cho ra đời 1 lò phản ứng loại SAR-1400, hoặc Guohe One. Tuy nhiên, cả hai lò này đều không phải là sự phát triển tiên tiến của Trung Quốc mà dựa trên hợp tác với các đối tác phương Tây (Pháp trong trường hợp lò Hualong và Mỹ trong trường hợp Guohe One).

Ngành Du hành vũ trụ đang phát triển với tốc độ chóng mặt. Năm 1970, Trung Quốc phóng vệ tinh trái đất nhân đạo "Đông Phương Hồng 1" lên quỹ đạo, trở thành cường quốc vũ trụ thứ 5 trên thế giới sau Liên Xô, Mỹ, Pháp và Nhật Bản. Năm 1999, nước này lần đầu tiên phóng tàu vũ trụ không người lái Thần Châu-1 vào vũ trụ, và năm 2003, với việc phóng tàu vũ trụ Thần Châu-5, Trung Quốc đã trở thành nước thứ ba trên thế giới thực hiện chuyến bay có người lái. Vào năm 2021, mô-đun cơ sở của trạm vũ trụ Thiên Hà đã được phóng lên quỹ đạo. Tháng 6/2022, tàu vũ trụ Thần Châu-14 bắt đầu chuyến bay có người lái lần thứ 3 tới trạm Trung Quốc.

Nước này cũng đang phát triển hệ thống định vị vệ tinh Bắc Đẩu của riêng mình. Sau 26 năm phát triển, vào năm 2020, phiên bản toàn cầu của vệ tinh này, Bắc Đẩu-3 đã được đưa vào hoạt động.

Vào năm 2020, tàu thám hiểm Mặt Trăng Thường Nga-5 của Trung Quốc đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh thu thập đất trên mặt trăng. Qua đó, Trung Quốc đã trở thành cường quốc thứ ba thế giới, sau Mỹ và Liên Xô thực hiện các thí nghiệm như vậy. Vào tháng 9/2022, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát hiện ra một khoáng chất mới trong đó, được gọi là Changesite

Vào năm 2021, sứ mệnh đầu tiên của tàu tự hành Zhurong của Trung Quốc đã hoàn thành thành công, sứ mệnh này đã phát hiện ra dấu vết xói mòn của nước trên bề mặt Sao Hoả.

Điểm đáng chú ý nữa là những thành tựu của Trung Quốc trong nghiên cứu biển sâu. Vào tháng 11/2020, tàu lặn có người lái Fendouzhe đã lặn xuống Rãnh đại dương Marina ở độ sâu 10.909m.

Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc chế tạo siêu máy tính. Thiên Hà-2 vào năm 2013 đã trở thành siêu máy tính mạnh nhất thế giới, nhưng được lắp đặt trên cơ sở bộ vi xử lý của công ty Intel của Mỹ.

Từ năm 2016-2018, một siêu máy tính khác của Trung Quốc là "Sunway TaihuLight" đã chiếm vị trí dẫn đầu trong bảng xếp hạng thế giới và nó sử dụng bộ vi xử lý do Trung Quốc sản xuất. Sau đó, Trung Quốc mất vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực này do những hạn chế của phương Tây áp đặt đối với việc cung cấp vi mạch hiệu suất cao và người dẫn đầu được chuyển cho Fugaku của Nhật Bản, cũng như Summit và Sierra của Mỹ.

Theo bài nghiên cứu của ifes-ras.ru, tháng 10/2022, công ty Trung Quốc Sunway bị đưa vào danh sách trừng phạt mới của Mỹ, kìm hãm khả năng quay trở lại bảng xếp hạng thế giới của Trung Quốc trong lĩnh vực này.