Phản biện xã hội đối với Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)

Chủ trì Hội nghị.

Chủ trì Hội nghị có ông Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng; bà Trương Thị Ngọc Ánh, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có ông Phùng Khánh Tài, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; ông Hoàng Công Thủy, Ủy viên Đảng đoàn MTTQ Việt Nam, ông Nguyễn Văn Sinh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng; đại diện một số bộ, ban, ngành Trung ương, các tổ chức chính trị -xã hội; các chuyên gia, nhà khoa học thuộc các Hội đồng Tư vấn của UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh phát biểu tại Hội nghị.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh cho biết, Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản ban hành từ năm 2014 đã tạo ra hành lang pháp lý, thúc đẩy sự phát triển thị trường bất động sản và nhà ở trong thời gian qua. Tuy nhiên, sau hơn 8 năm đi vào cuộc sống, trong quá trình thực thi, các luật này đã bộc lộ không ít bất cập, hạn chế, có nhiều quy định chồng chéo với các luật liên quan, có những quy định không còn phù hợp với thực tiễn.

“Việc sửa đổi 2 Luật này là rất cần thiết nhằm đáp ứng các yêu cầu thực tiễn đang đặt ra. Đặt trong bối cảnh sửa đổi, bổ sung dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) là cơ hội để cùng tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt, mâu thuẫn, chồng chéo, gây khó khăn cho triển khai, thực hiện”, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh nhấn mạnh.

Tại hội nghị, nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học đã tập trung vào các quy định sở hữu chung cư và bảo đảm quyền sở hữu đối với bất động sản.

Ông Trần Ngọc Đường phát biểu tại Hội nghị.

Góp ý vào mục 4 Chương II dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và Pháp luật (UBTƯ MTTQ Việt Nam) cho rằng việc bổ sung quy định chấm dứt quyền sở hữu nhà chung cư trong trường hợp nhà chung cư không còn đủ điều kiện an toàn cho người sử dụng, lý do này không xác đáng và không phù hợp với thực tiễn.

Theo ông Trần Ngọc Đường thực trạng nhà chung cư hiện nay được xác lập quyền sở hữu dựa trên sự mua bán sòng phẳng theo cơ chế thị trường và được Nhà nước công nhận quyền sở hữu hợp pháp. Vì vậy, nhà chung cư hiện nay là khối tài sản rất lớn của một gia đình và lẽ nào vì một thực tiễn hoàn toàn khác với thực tiễn hiện nay để Nhà nước ra một quyết định bằng một quy định của luật là chấm dứt quyền sở hữu một cách đơn giản thế.

Đề cập đến quy định quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà chung cư bị phá dỡ ở Khoản 1 Điều 26, ông Trần Ngọc Đường nhìn nhận nội dung này là thiếu toàn diện, không hợp tình, hợp lý. Nếu không xử lý thỏa đáng hậu quả của việc tuyên bố chấm dứt quyền sở hữu nhà chung cư của chủ sở hữu, thì thị trường bất động sản về nhà chung cư sẽ kém sôi động, người dân kém nhiệt tình với việc ở nhà chung cư.

“Việc xử lý nhà chung cư bị phá dỡ nếu xảy ra cần phải xem xét và giải quyết một cách toàn diện, hài hòa giữa nhà nước và bảo vệ quyền sở hữu cho người dân, chủ đầu tư và chủ sở hữu nhà chung cư. Cần phải phân loại nhà chung cư theo cơ chế thị trường là nhà chung cư có quyền sở hữu 50 năm và nhà chung cư có quyền sở hữu lâu dài, từ đó định giá để người mua được bảo vệ quyền lợi”, ông Đường kiến nghị.

Ông Phan Trung Lý phát biểu tại Hội nghị.

Nêu quan điểm cá nhân GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Viện trưởng Viện nghiên cứu pháp luật và xã hội cho rằng hai dự thảo Luật được chuẩn bị công phu trên cơ sở tổng kết thi hành Luật Nhà ở và Luật kinh doanh bất động sản. Việc sửa đổi hai luật quan trọng lần này sẽ góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật về nhà ở và kinh doanh bất động sản, giải quyết những tồn tại, vướng mắc chưa phù hợp với thực tiễn.

Để tiếp tục hoàn thiện hai dự thảo luật, GS.TS Phan Trung Lý đề nghị rà soát đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật, khắc phục mâu thuẫn chồng chéo trong các quy định về lĩnh vực này, nhất là phù hợp với quy định của Hiến pháp, của Bộ luật Dân sự, trong tương quan với Luật đất đai, Luật xây dựng.

“Các quy định của pháp luật về nhà ở hay bất động sản, về xây dựng hay kinh doanh đều phải được tiếp cận và quy định trên cơ sở quyền con người - về sở hữu, về tài sản, về nhà ở, về đất đai, về tự do kinh doanh trong các ngành nghề mà pháp luật không cấm” GS. TS Phan Trung Lý đặt vấn đề.

Bà Doãn Hồng Nhung phát biểu tại Hội nghị.

Đề cập đến các quy định về phân quyền, cơ chế kiểm soát quyền lực trong quản lý, phát triển nhà ở trong dự thảo Luật Nhà ở, PGS.TS. Doãn Hồng Nhung- Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, các quy định được ban hành trong Dự thảo cần phải có tính dự báo, dự đoán các tình huống có thể xảy ra đối với việc sử dụng nhà chung cư để cho tâm lý của người dân phải được ổn định, tránh xáo trộn để không tạo cho những kẻ tự ý nâng giá đất, nhà chung cư bị ảnh hưởng. Hệ quả  dẫn đến việc kinh doanh và cạnh tranh không lành mạnh.

“Trong hoạt động kinh doanh trước mắt cần áp dụng ngay cho những chung cư cũ cần phải cải tạo do căn hộ chung cư xuống cấp trầm trọng và những chung cư mới chuẩn bị đưa vào kinh doanh. Việc áp dụng triển khai giao kết và thực hiện hợp đồng Thuê mua sẽ là điểm nhấn pháp lý cho hoạt động kinh doanh và hỗ trợ người dân lao động, công nhân viên chức, người dân nghèo đô thị, sinh viên, các cán bộ lực lượng công an, bộ đội và cả đối với những gia cảnh bị biến động sau đại dịch Covid -19”, PGS.TS. Doãn Hồng Nhung đề xuất.

Chủ tịch Đỗ Văn Chiến phát biểu tại Hội nghị.

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến ghi nhận những ý kiến đóng góp tâm huyết của các chuyên gia, nhà khoa học; đồng thời đề nghị bộ phận thư ký tập hợp tổng hợp gửi cho cơ quan soạn thảo và Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội và các đại biểu Quốc hội.

Theo Chủ tịch Đỗ Văn Chiến, nhờ có sự chỉ đạo quyết liệt, hiệu quả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thông qua việc tổng kết, bám sát thực tiễn, tham vấn nhiều ý kiến của các tổ chức, cá nhân, dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) và dự thảo Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) về cơ bản giải quyết được nhiều nội dung đặt ra trong thực tiễn. Qua hội nghị phản biện, Ban soạn thảo sẽ lắng nghe tiếp thu được nhiều ý kiến xác đáng, góp phần truyền tải thông tin tạo sự đồng thuận trong xã hội.

Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cho rằng, trong các dự thảo Luật phải rà soát để thể chế hóa đúng đắn các chủ trương, nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bộ Chính trị. Đơn cử như đối với Luật kinh doanh bất động sản (sửa đổi) phải hướng tới việc công khai, minh bạch thông tin và bảo vệ quyền lợi người mua chung cư, việc mua bán phải thông qua hợp đồng mẫu do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành.

 “Nhà chung cư là tài sản cả đời của người dân. Phải quy định cụ thể bảo vệ người mua, người tiêu dùng, để bớt đi những khiếu nại, khiếu kiện đông người về gian dối trong kinh doanh…” Chủ tịch Đỗ Văn Chiến gợi mở và đề nghị cần nghiên cứu chế tài hoặc thiết kế chế tài ở luật để bảo vệ người dân để tránh những trường hợp chủ đầu tư sai phạm nhưng người mua nhà giờ nhà không mua được, đất không lấy được, tiền không được trả lại.

Về thời điểm ban hành Luật, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến khẳng định, Luật Đất đai là luật gốc cần phải cân nhắc kỹ thời gian trình ban hành thông qua luật hoặc là đồng thời với Luật đất đai hoặc sau khi Luật Đất đai thông qua mới thông qua hai Luật này.